عدم رعایت استاندارد ایمنی و نبود فایراستاپ در بیمارستان گاندی باعث وضعیت دودکشی و آتش سوزی مهیب شد
مهدی بستانچی، عضو هیات مدیره انجمن ایمنی و مهندسی حریق گفت: آتش نشانی می‌گوید به سازنده بیمارستان گاندی اخطار داده اما آیا اخطار کافی ست؟
مهدی بستانچی عضو هیات مدیره انجمن ایمنی و مهندسی حریق در گفت‌وگو با «اکونگار» به وضعیت نامطلوب ساختمان‌ها در کشور به لحاظ ایمنی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بیش از 50 درصد از ساختمان‌های در حال بهره برداری استاندارد ایمنی را رعایت نکرده اند.
او در پاسخ به اینکه این اتفاق چقدر به اهمال مهندسان و ناظران باز می‌گردد، اظهار کرد: آتش نشانی ناظر بخشی از استانداردهاست. آتش نشانی می‌گوید به سازنده بیمارستان گاندی اخطار داده اما آیا اخطار کافی ست؟
روز پنج شنبه آتش سوزی عجیبی در نمای بیمارستان گاندی اتفاق افتاد. این مدل آتش سوزی چقدر به عدم رعایت استانداردهای حریق مرتبط است؟
این حادثه باید به صورت کارشناسی بررسی شود، اما مشاهدات اولیه نشان می دهد که به طور جدی مشکل عدم استاندارد وجود داشته است. استانداردها در بخش‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شود و در کنار بحث استاندارد محصول بحث استانداردهای طراحی نیز وجود دارد.
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، ضوابط ملاک عمل مقررات ایمنی ساختمان را تاکید کرده که به نظر می‌رسد در ساختمان بیمارستان گاندی رعایت نشده است.
خود مبحث مقررات ملی کلا کامل نیست و یکی از انتقادات جدی که در این خصوص مطرح است اینکه سال هاست این مقرره به روز نشده است و در بحث ایمنی نواقصی دارد. اما همین مقرره ناقص نیز رعایت نشده است.
یکی از تاکیدات مبحث سوم الزام به رعایت ضوابط مربوط به درجه واکنش مصالح نمای ساختمان در برابر آتش است که در واقع همان پنل‌های کامپوزیت مورد نظر بوده و باعث گسترش حریق در بدنه ساختمان می‌شود. در ساختمان بیمارستان این پنل‌های کامپوزیت مورد استفاده قرار گرفته بود که در برابر آتش مقاوم نیست.
مساله دوم اینکه بین نمای ساختمان و بدنه اصلی فاصله وجود دارد این موضوع باعث اثر دودکشی می شود که نتیجه آن انتقال سریع آتش به طبقات بالاست. این فاصله باید با فایر استاپ‌ها پر شود تا جلوی انتقال آتش گرفته شود. اما نمای ساختمان بیمارستان اصلا فایر استاپ نداشته است. بنابراین این دو عامل در کنار هم باعث آتش سوزی سریع نما شده است.
چرا ساختمان‌ها استاندارد ایمنی را رعایت نمی کنند. مگر مهندسان مشاور نباید بر اساس استانداردهای رعایت شده مجوز صادر کرده و پایان کار را تایید کنند؟
بله باید این اتفاق بیفتد. در مبحث سوم مقررات ملی ما استانداردهای EN 1366-3 & EN 1366-4 را داریم که باید ساختمان‌ها آن را رعایت کنند. بخشی از نظارت بر استانداردهای مزبور با سازمان آتش نشانی ست. سازمان آتش نشانی می‌گوید ما قبلا به آنها اخطار داده بودیم. اما سئوال اینجاست که آیا اخطار کافیست؟ یک بیمارستان را به صرف اینکه اخطار داده ایم باید رها کنیم؟
موضوع مورد پرسش بعد اینکه اگر این ساختمان مورد تایید مرکز تحقیقات ساختمان بوده پس چرا آتش گرفته؟ یا اگر این مواد کیفیت لازم را نداشته پس چرا اجازه ساخت داده شده است؟
بحث سوم اینکه این مواد متعلق به چه شرکتی ست؟ بالاخره مشخص است از چه شرکتی خریداری شده است. باید در خصوص کیفیت این مواد شرکت مزبور پاسخگو باشد. در عین حال باید طراح این ساختمان پاسخ دهد که چرا بدون فایر استاپ نمای ساختمان را احداث کرده است. در هیچ جای دنیا اجازه داده نمی‌شود نمای ساختمان بدون فایر استاپ، کامپوزیت کار شود.
رعایت استانداردهای حریق چه میزان هزینه تمام شده ساخت را افزایش می‌دهد؟
به صورت کلی با توجه به قیمت مصالح ساختمانی امروز، رعایت این استاندارد و عدم رعایت آن تغییر قابل توجهی در هزینه تمام شده ساخت ایجاد نمی‌کند. مساله اصلی اعتقاد به رعایت استاندارد است. افرادی که نام آنها را سازنده نما می‌گذارم معمولا اعتقادی به رعایت استانداردها ندارند. چون معتقدم برای سازندگان واقعی جان انسان‌ها مهم است. ولی سازنده نماها فقط سود برایشان مهم است و به خاطر نهایتا 5 درصد هزینه بیشتری که الزامات دقیق در پی دارد از انجام آن سرباز می‌زنند. بنابراین قطعا این حادثه آخر نیست و بعد از این نیز از این دست حوادث خواهیم داشت.
اگر از مواد غیراستاندارد و غیرکیفی استفاده کنند احتمالا هزینه تمام شده تفاوت قابل توجهی پیدا می‌کند.
وقتی سازنده‌ها به دنبال مواد خیلی ارزان می روند پای مصالح تقلبی به میان می آید. خرید از شرکت های معتبر در این زمینه یک الزام است. در دنیا نیز چنین است. خرید از فروشنده‌های نامعتبر که محصولات ارزان می‌فروشند ریسک‌های ساختمان را بالا می‌برد. سازندگان به خرید محصول از فروشندگان معتبر الزام دارند تا اطمینان حاصل شود که محصول مورد نظر تقلبی نیست. یک سری محصولات با قیمت‌های عجیب و غریبی در بازار وجود دارد. اساسا از روی قیمت می‌توان فهمید که الزام را رعایت نکرده است.
برآوردی از تعداد ساختمان‌هایی که استاندارد را رعایت نکردند وجود دارد؟
خیر برآوردی وجود ندارد. اما می‌توان گفت در تهران با وجود سازمان آتش نشانی وضعیت بهتر است. اما در شهرستان‌ها اوضاع بسیار نامناسب است. در مجموع در کشور می‌توان گفت بالای 50 درصد از ساختمانی‌هایی که در حال بهره‌برداری است استانداردهای ایمنی را ندارند.
آیا قانون برای متخلفان حوزه ساخت، جرم انگاری نیز کرده است؟ در نمونه بیمارستان گاندی ممکن است متخلف شناسایی و برای آن مجازاتی پیش بینی شود؟
در قانون ظرفیت هایی پیش بینی شده است، اما من ندیدیم تا به امروز اجرایی شده باشد. بیمارستان گاندی نمونه خوبی است که ببینیم چه برخوردی با متخلفان صورت می‌گیرد.