وضعیت بحرانی اقتصاد ایران بعد از جنگ؛ بلاتکلیفی را پایان دهید!

مهدی بستانچی، رئیس انجمن تولیدکنندگان سیستم‌های تهویه مطبوع ایران نوشت: پس از پایان جنگ دوازده‌روزه اسراییل علیه ایران که تبعات اقتصادی، روانی و سیاسی سنگینی بر کشور برجای گذاشت، ایران در شرایطی شبیه به وضعیت «لیمبو» قرار گرفته است؛ وضعیتی معلق، پرابهام و بدون مسیر مشخص برای آینده. در این دوران، اقتصاد کشور دچار نوعی بی‌تصمیمی مزمن شده که موجب تعمیق رکود، فرار سرمایه، و تضعیف اعتماد عمومی شده است.

طبق برآوردها، تنها در دو هفته پس از پایان درگیری‌ها، شاخص اعتماد اقتصادی (BCI) بیش از ۱۷٪ کاهش یافته و ارزش بازار بورس تهران در مجموع ۵۴ هزار میلیارد تومان ریزش داشته است.

اتفاق مهمتر که در گفتگو با فعالان صنعتی زیاد شنیده می شود، سرمایه گذاری صنعتی آنان در کشورهای منطقه است. اگر تا پیش از جنگ سرمایه غیر مولد از کشور خارج و جذب بازار ساختمان در ترکیه و امارات می شد، بعد از جنگ بسیار شنیده ام فعالان صنعتی، مطالعات تجاری و نگارش طرح های توجیهی برای ساخت کارخانه در امارات متحده عربی، قطر و عمان را آغاز کرده اند تا هم از سرمایه گذاری شان حفاظت شود و هم دیگر درگیر مشکلات تحریم و بانکی و گمرکی و ساختاری نشوند. خروج سرمایه مولد از کشور، زنگ خطری است جدی برای تولید و کارآفرینی و اشتغال که امروز باید برایش چاره جویی کرد.

سکوت یا انفعال دستگاه‌های اجرایی

وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها در شرایط «انتظار» به سر می‌برند؛ نه تصمیم می‌گیرند، نه اجرا می‌کنند. براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه، ۱۴۰۴ در حال حاضر بیش از ۳۵۰ بخشنامه گمرکی و ارزی در صف اصلاح یا ابلاغ است و برخی پروژه‌های ملی به‌دلیل نبود دستورالعمل اجرایی، عملاً متوقف شده‌اند.

افزایش مهاجرت سرمایه و نیروی انسانی

طبق آمار نیمه رسمی، در سه ماهه اخیر حدود ۲٫۴ میلیارد دلار خروج سرمایه از کشور ثبت شده و بیش از ۶۵۰۰ پرونده مهاجرت کاری و تحصیلی نخبگان در صف سفارت‌خانه‌هاست. جنگ ۱۲ روزه تحمیلی علیه کشورمان بی تردید فرار سرمایه و روند مهاجرت نخبگان را سرعت می بخشد.

رشد فساد و ناکارآمدی نهادی نبود نظارت کارآمد در شرایط مبهم اقتصادی موجب افزایش ۵۲٪ شکایات ثبت‌شده در سامانه‌های گزارش فساد نسبت به دوره مشابه سال گذشته شده است. نهادهای اقتصادی به دلیل عدم هماهنگی و ضعف پاسخگویی، در حال بازتولید ناکارآمدی ساختاری هستند.

راهکارهای خروج از لیمبو اعلام صریح و شفاف مسیر اقتصادی کشور: دولت باید با زبان واحد و صادقانه مسیر و چشم انداز آینده را مشخص کند. اعلام رسمی استراتژی تعامل یا تقابل با نظام تحریم، و برنامه حمایت هدفمند از ۵ صنایع پیشران (انرژی، ساختمان، کشاورزی، دانش‌بنیان، صادرات‌محور) می تواند امید به آینده را تقویت کند.